Νομοθετικό πλαίσιο προστασίας θαλάσσιων θηλαστικών

Η νομοθεσία, σε διεθνές και εθνικό επίπεδο, που προστατεύει άμεσα και έμμεσα τα Θαλάσσια θηλαστικά στην Ελλάδα, στα οποία ανήκουν τα κητώδη είναι η ακόλουθη:

Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Οδηγίες και Κανονισμοί

• Οδηγία των Οικοτόπων (92/43/ΕΟΚ), Παράρτημα IV
• Σύμβαση για το Διεθνές Εμπόριο των Απειλούμενων με Εξαφάνιση Ειδών της Άγριας Πανίδας και Χλωρίδας (CITES ή Σύμβαση της Ουάσινγκτον (Ουάσινγκτον, 1973).
• Σύμβαση για τη Διατήρηση της Άγριας Ζωής και του Φυσικού Περιβάλλοντος της Ευρώπης (Σύμβαση της Βέρνης, Βέρνη 1979). Στο Παράρτημα Ι (αυστηρά προστατευόμενα είδη πανίδας) περιλαμβάνονται θαλάσσια θηλαστικά που απαντώνται τακτικά στη Μεσόγειο.
• Η Σύμβαση για την Προστασία των Μεταναστευτικών Ειδών Πανίδας (CMS) ή Σύμβαση της Βόννης (Βόννη, 1979). Στο Παράρτημα Ι εντάσσονται οι πτεροφάλαινες, οι φυσητήρες, και τα κοινά δελφίνια. στο Παράρτημα ΙΙ εντάσσονται τα ίδια είδη και τα Ζωνοδέλφινα.
• Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με το Δίκαιο για τη Θάλασσα (UNCLOS, Μοντέγκο Μπέι 1982).
• Το Μεσογειακό Πρόγραμμα Δράσης του Προγράμματος Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP MAP)
• Σύμβασης της Βαρκελώνης («Σύμβαση για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των παράκτιων περιοχών της Μεσογείου», Βαρκελώνη, 1976 και 1995).
• Περιφερειακό Κέντρο Δράσης για τις Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ), «Σχέδιο Δράσης για τη διατήρηση των κητωδών της Μεσογείου» (UNEP/MAP 1991)
• Κανονισμός του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 812/2004 της 26.04.2004 για τη θέσπιση μέτρων σχετικά με παρεμπίπτοντα αλιεύματα κητωδών κατά την αλιεία και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 88/98
• Η Συμφωνία για τη Διατήρηση των Κητωδών της Μαύρης Θάλασσας, της Μεσογείου και της Συγκείμενης Ζώνης του Ατλαντικού (ACCOBAMS, Μονακό 1996)
• Συμφωνία για τη Διατήρηση των Μικρών Κητωδών της Βαλτικής, του Βορειοανατολικού Ατλαντικού, της Ιρλανδίας και της Βόρειας Θάλασσας (ASCOBANS, 1992).
• Ο νόμος για την Άγρια Ζωή 1976 και η τροποποίηση του το 2000 είναι ένας νόμος του Κοινοβουλίου της Ιρλανδίας (Oireachtas) που προστατεύει ορισμένα άγρια ζώα (συμπεριλαμβανομένων των θηραμάτων) και χλωρίδας στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας. Με τον νόμο περί άγριας ζωής (τροποποίηση) του 2000, είναι η κύρια εθνική νομοθεσία για την προστασία των ειδών και των ενδιαιτημάτων άγριας ζωής στην Ιρλανδία.
• Nόμος κατά της Φαλαινοθηρίας, 1937 (Ιρλανδία). Σύμφωνα με τον νόμο για την αλιεία φαλαινών του 1937, το κυνήγι όλων των ειδών φαλαινών, συμπεριλαμβανομένων των δελφινιών και των φώκαιων, απαγορεύεται πλήρως εντός των ορίων αλιείας του κράτους, δηλαδή σε απόσταση 200 μιλίων από την ακτή. Ο νόμος για την αλιεία φαλαινών, του 1937, απαγορεύει επίσης το κυνήγι από ιρλανδικά νηολογημένα πλοία ορισμένων φαλαινών, συμπεριλαμβανομένων ορθών φαλαινών και θηλυκών φαλαινών που συνοδεύονται από μόσχους, εκτός των ορίων αλιείας του κράτους. Το 1991, η Ιρλανδία ανακήρυξε τα νερά της καταφύγιο φαλαινών και δελφινιών, το πρώτο ευρωπαϊκό καταφύγιο εντός των ορίων αλιείας μιας ολόκληρης χώρας.
• Η Επιτροπή για την Κατάσταση της Υπό Εξαφάνιση Άγριας Ζωής στον Καναδά (Committee on the Status of Endangered Wildlife in Canada – COSEWIC) και αφορά τα είδη άγριας ζωής που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις ανθρώπινες δραστηριότητες ή φυσικά γεγονότα, αλλά δεν αποτελούν απειλούμενα ή απειλούμενα είδη άγριας ζωής.

Ελληνική νομοθεσία

• Ν.Δ. 420/70, Αλιευτικός Κώδικας που στοχεύει στη διατήρηση των αλιευμάτων.
• Π.Δ. 743/77 για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
• Π.Δ. 67/1981, απαγορεύει την αιχμαλωσία ή τη θανάτωσή για είδη απειλούμενα με εξαφάνιση.
• Νόμος 1335/14-3-1983 Σύμβαση της Βέρνης για τη διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης.
• Νόμος 1337/14-3-1983, ειδικές ρυθμίσεις για την προστασία της εθνικής παράλιας ζώνης.
• Νόμοι 855/78, 1634/18-7-1986, που επικυρώνουν τη Σύμβαση της Βαρκελώνης και όλα τα Πρωτόκολλά της.
• Ν. 3022/2002, Κύρωση των τροποποιήσεων της Σύμβασης της Βαρκελώνης του 1976 για την προστασία της Μεσογείου Θάλασσας από τη ρύπανση.
• Νόμος 1650/16-10-1986, το νομικό πλαίσιο που παραθέτει τη συνολική θεσμική και νομική διάρθρωση για την προστασία του περιβάλλοντος στην Ελλάδα.
• Νόμος 2055/30-6-1992, που επικυρώνει τη Σύμβαση CITES
• Νόμος 2204/15-4-1994, που επικυρώνει τη Σύμβαση για τη Βιοποικιλότητα (CBD).
• Κοινή Υπουργική Απόφαση 33318/3028/98, που επικυρώνει την Οδηγία 92/43 του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τους Οικοτόπους.
• Νόμος 2742/1999 σχετικά με την ίδρυση των Φορέων Διαχείρισης για τις Προστατευόμενες Περιοχές και/ή τα είδη που απειλούνται με εξαφάνιση.
• Νόμος 2719/1999, Σύμβασης για τα Αποδημητικά Είδη (ΣΑΕ) ή Σύμβασης της Βόννης.
• Υπουργική Απόφαση 336107/25-2-2000, για την εγκαθίδρυση και λειτουργία εγκαταστάσεων περίθαλψης και αποκατάστασης/επανένταξης άγριων ζώων.
• Π.Δ. 519/16-5-1992, με το οποίο θεσμοθετείται το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου Βορείων Σποράδων.
• Κ.Υ.Α. 621/19-6-2003, εξειδικεύει τα μέτρα και τις ζώνες προστασίας του Πάρκου.
• Κ.Υ.Α. 197/27-8-2002, ορίζει τον Φορέα Διαχείρισης του ΕΘΠΑΒΣ.
• Κ.Υ.Α. 197/27-8-2002, ορίζει τον Φορέα Διαχείρισης Καρπάθου-Σαρίας στα Δωδεκάνησα.
• Κ.Υ.Α. 49567/22-12-2006, θεσμοθετεί ως προστατευόμενη περιοχή την ΝΔ νήσο Μήλο, μαζί με το θαλάσσιο τμήμα της στις Κυκλάδες.
• Κ.Υ.Α. ΥΠΕΝ/ΔΔΔ/88658/2929/2022 – ΦΕΚ 4744/Β/8-9-2022, αφορά τα Κέντρα Περίθαλψης και Σταθμών Πρώτων Βοηθειών Ειδών Άγριας Πανίδας (ΚΕΠΕΑΠ) όπου το κράτος αδειοδοτεί και πιστοποιεί τα κέντρα περίθαλψης αγρίων ειδών.
• Σχέδιο Δράσεων (ΣΔ) δύο ειδών κητωδών: ρινοδέλφινο (Tursiops truncatus) και φώκαινα (Phocoena phocoena). Κατατέθηκε από τον «ΑΡΙΩΝ» μέσω του Προγράμματος LIFE IΡ 4 Natura στο ΥΠΕΝ το 2021 στο οποίο έχουν προταθεί και συμπεριλαμβάνονται σημαντικές δράσεις προστασίας των κητωδών.
• Κ.Υ.Α. ΥΠΕΝ/ΔΔΦΠΒ/55417/1958/23 (Φ.Ε.Κ. 3376/ Β/19-5-2023) πρώτο συντονισμένο Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης και Διαχείρισης Εκβρασμών Ειδών Άγριας Θαλάσσιας Πανίδας όπου ορίζεται το πλαίσιο για την αντιμετώπιση με επιστημονικό τρόπο των εκβρασμών για 4 κατηγορίες ειδών (κητώδη, φώκιες, θαλάσσιες χελώνες και χονδριχθύες).

Ο «ΑΡΙΩΝ» είναι μέλος της επιστημονικής επιτροπής του «Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης και Καταγραφής Εκβρασμών Ειδών της Θαλάσσιας Άγριας Πανίδας» του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ/ΔΔΥ/33912/3076/29-03-2024 (ΑΔΑ: 671Φ4653Π8-8ΝΖ) που αντιπροσωπεύει το θεσμικό πλαίσιο διαχείρισης των εκβρασμών θαλασσίων ειδών στην Ελλάδα και συντονιστής της διαχείρισης των εκβρασμών κητωδών (οικ. ΥΠΕΝ/ΔΔΦΠΒ/68059/1778/21-06-2024) στην Ελλάδα.