Το Ζωνοδέλφινο

Πρόκειται για το πιο άφθονο δελφίνι στις Ελληνικές θάλασσες αλλά και σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Το συναντάμε κυρίως σε περιοχές με μεγάλα βάθη και σχετικά κοντά στις ακτές όπως τη Νότια Κρήτη και τις Βόρειες Σποράδες. Ο μόνος κλειστός κόλπος όπου έχει παρατηρηθεί ένας απομονωμένος πληθυσμός είναι ο Κορινθιακός όπου το Ζωνοδέλφινο δημιουργεί μικτές ομάδες με το Κοινό Δελφίνι και το Σταχτοδέλφινο.

ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ: Ευάλωτο (IUCN)

ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ: Μειωμένου ενδιαφέροντος (IUCN)

ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Τρωτό (Κόκκινο Βιβλίο)

Το Ζωνοδέλφινο ζει συνήθως σε υποτροπικά και ζεστά νερά σε όλο τον κόσμο. Είναι το πιο άφθονο και το πιο γνωστό κητώδες στη Μεσόγειο Θάλασσα. Ωστόσο, η κατανομή του δεν είναι ομοιόμορφη. Στην πραγματικότητα, μπορούμε να διαιρέσουμε τη Μεσόγειο Θάλασσα σε δύο μεγάλες περιοχές. Είναι πολύ συνηθισμένο στη δυτική περιοχή, από το Στενό του Γιβραλτάρ μέχρι την Ιταλική Χερσόνησο και τη Σικελία. Η αφθονία του στο ανατολικό τμήμα, από την Ιταλική Χερσόνησο μέχρι τις Τουρκικές ακτές, είναι πολύ χαμηλότερη. Στη δυτική περιοχή της Μεσογείου, όπου πραγματοποιήθηκε το μεγαλύτερο μέρος των ερευνών, το είδος είναι πιο κοινό στο βόρειο τμήμα απ ‘ό, τι στο νότιο. Διάφορες μελέτες δείχνουν ότι το Ζωνοδέλφινο είναι ιδιαίτερα άφθονο στις περιοχές με υψηλή πρωτογενή παραγωγή. Έτσι υπάρχουν δύο κύριες περιοχές για το είδος αυτό στη Μεσόγειο Θάλασσα. Από τη μια πλευρά, η Λιγουρο-Προβηγκιανή λεκάνη, η οποία, είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και ζωοπλαγκτόν και είναι μία από τις πιο παραγωγικές περιοχές της Μεσογείου. Από την άλλη πλευρά, η θάλασσα του Alboran. Η υψηλή παραγωγικότητα και στις δύο περιοχές ευνοεί την παρουσία μικρών ψαριών και κεφαλόποδων, τα οποία αποτελούν βασικά θηράματα για το Ζωνοδέλφινο. Υπάρχουν δύο άλλες περιοχές όπου το είδος δεν είναι τόσο άφθονο. Πρόκειται για τις  Βαλεαρίδες Νήσους, από την Ιβηρική Χερσόνησο έως τις βόρειες ακτές της Αφρικής. Κάποιοι συγγραφείς πιστεύουν ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στην πιο θανατηφόρα επιδημία που υπέστη το είδος αυτό τις τελευταίες δεκαετίες -Η επιδημία Morbillirus από το 1990 έως το 1992- και η οποία ξεκίνησε και ήταν σημαντικότερη στις περιοχές αυτές. Πρόσφατες μελέτες (Gómez de Segura et al., 2006) αναφέρουν ότι ο πληθυσμός των Ζωνοδέλφινων που ζουν μεταξύ των Βαλεαρίδων Νήσων και της Ιβηρικής Χερσονήσου μπορεί να ανακάμπτει και το μέγεθος θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερο από ό, τι στις αρχές της δεκαετίας του 1990

Δεν υπάρχουν πρόσφατες εκτιμήσεις για τους πληθυσμούς της Μεσογείου, αλλά μελέτες που διεξήχθησαν το 1991 και το 1992, αμέσως μετά το ξέσπασμα του morbillirus το 1990, εκτιμούσαν ότι ο πληθυσμός στη Δυτική Μεσόγειο ανέρχεται σε 117.880 άτομα- χωρίς την Τυρρηνική Θάλασσα – . 14.000 άτομα ζουν στη Λιγουρία (1), 30.800 στην Προβηγκιακή Θάλασσα (2), 17.700 στην Αλμποράν (3), 5.800 στη Βαλεαρίδα (4) και 18.800 στα ύδατα μεταξύ των Βαλεαρίδων Νήσων και της βόρειας ακτής της Αφρικής. Πιο πρόσφατες μελέτες που διεξάγονται στην ίδια περιοχή, δείχνουν ότι ο πληθυσμός μπορεί να αποτελείται από μεγαλύτερο αριθμό ατόμων. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι αριθμοί για τους πληθυσμούς Ζωνοδέλφινων στην ανατολική Μεσόγειο.

Το Ζωνοδέλφινο είναι ένας ευκαιριακός θηρευτής και η διατροφή του αποτελείται κυρίως από πελαγικά ή βαθυπελαγικά ψάρια, καλαμάρια και ορισμένα είδη καρκινοειδών. Η διατροφή του είδους ποικίλλει μεταξύ των περιοχών, αλλά αποτελείται κυρίως από είδη που κατοικούν σε βαθιά νερά – από 200 έως 700 μέτρα – και παρουσιάζουν καθημερινή κατακόρυφη μεταναστευτική ροή. Οι περισσότεροι συγγραφείς πιστεύουν τα Ζωνοδέλφινα τρέφονται τα βράδια. Οι αναλύσεις στομαχικού περιεχομένου δείχνουν ότι η διατροφή των Ζωνοδέλφινων της Μεσογείου αποτελείται κυρίως από διάφορα είδη καλαμάρια των οικογενειών Ommastrephidae, Histioteuthidae, Enoploteuthidae ή Onychoteuthidae και διάφορα είδη ψαριών των οικογενειών Gadidae, Sparidae και Gonostomatidae. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η σύνθεση της τροφής μπορεί να ποικίλει ανάλογα με την ηλικία (Gómez-Campos et al., 2011). Τα νεότερα και τα ανήλικα ζώα τρέφονται με μια ευρύτερη ποικιλία ειδών, ενώ τα ενήλικα ζώα έχουν λιγότερο ποικίλη διατροφή. Οι ίδιες μελέτες αναφέρουν ότι η δίαιτα του Ζωνοδέλφινου αποτελείται κυρίως από μικρά πελαγικά ψάρια, όπως η σαρδέλα (Sardina pilchardus) ή ο μπακαλιάρος (Merluccius merluccius). Τα κεφαλόποδα και τα καρκινοειδή δεν φαίνεται να αποτελούν τόσο σημαντικό κομμάτι της διατροφής όσο είχε θεωρηθεί στο παρελθόν. Δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές στη διατροφή μεταξύ των πληθυσμών της δυτικής Μεσογείου.

Το Ζωνοδέλφινο είναι πελαγικό είδος και ο βιότοπός του βρίσκεται συνήθως πέρα από την υφαλοκρηπίδα, κυρίως σε νερά με βάθος μεγαλύτερο από 600 μέτρα. Συνήθως είναι πιο άφθονα στις περιοχές που παρουσιάζουν υψηλότερη πρωτογενή παραγωγή. Οι Θάλασσες της Λιγουρίας και του Αλμποράν, που βρίσκονται στη δυτική περιοχή της Μεσογείου είναι δυο παραδείγματα περιοχών με μεγάλη πρωτογενή παραγωγή και μεγάλους πληθυσμούς Ζωνοδέλφινων.

Παρατηρούνται  αξιοσημείωτες διαφορές στην αναπαραγωγή και την βιολογία  μεταξύ του μεσογειακού πληθυσμού Ζωνοφέλφινων και των πληθυσμών του υπόλοιπου κόσμου. Στον βορειοδυτικό Ειρηνικό, υπάρχουν δύο περίοδοι ζευγαρώματος. Μια περίοδος τον χειμώνα  και η άλλη στις αρχές του καλοκαιριού. Στη Μεσόγειο η αναπαραγωγική περίοδος είναι συνήθως στις αρχές του φθινοπώρου. Η κύηση διαρκεί 12 έως 13 μήνες και η γαλουχία για ένα και ενάμιση χρόνο. Μετά τη γαλουχία, τα θηλυκά παρουσιάζουν περίοδο ανάπαυσης 2 έως 6 μηνών μέχρι το επόμενο ζευγάρωμα. Οπότε το συνολικό διάστημα ενός αναπαραγωγικού κύκλου είναι περίπου 3 χρόνια. Τα αρσενικά γίνονται σεξουαλικά ώριμα μεταξύ 7 και 15 ετών και τα θηλυκά σε  ηλικία μεταξύ 5 και 13 ετών. Στη Μεσόγειο, τα αρσενικά φτάνουν στη σεξουαλική ωριμότητα στην ηλικία των 11,3 ετών και τα θηλυκά στην ηλικία των 12. Η μέγιστη εκτιμώμενη ηλικία είναι 57 έτη.

Η αναλογία φύλου στους πληθυσμούς είναι 1: 1, δηλαδή ένα αρσενικό για ένα θηλυκό. Αλλά η αναλογία φύλου στις γεννήσεις δεν είναι η ίδια, τα αρσενικά είναι πιο πολυάριθμα από τα θηλυκά, 1,4: 1. Η ισοτιμία επιτυγχάνεται αμέσως μετά τον απογαλακτισμό.

Τα Ζωνοδέλφινα συνήθως αριθμούν κοπάδια  μεταξύ 10 και 30 ατόμων, αν και μπορεί να υπάρχουν περιστασιακά μέχρι 500 άτομα σε μια ομάδα. Ο αριθμός και η σύνθεση τους διαφέρουν ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή. Για παράδειγμα, η κοινωνική δομή του ιαπωνικού πληθυσμού είναι περίπλοκη και διαρθρώνεται σε 3 διαφορετικούς τύπους ομάδων που ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία των μελών τους. Μπορούν να χωριστούν σε ανώριμες ομάδες, ώριμες ομάδες και μικτές ομάδες.

Στη Μεσόγειο Θάλασσα, οι ομάδες συνήθως αποτελούνται από λιγότερα από 20 άτομα, αν και κοπάδια άνω των 50 ατόμων έχουν παρατηρηθεί αρκετά συχνά. Η σύνθεση και το μέγεθος των κοπαδιών  επηρεάστηκε από την επιδημία του ιού Morbilli  το 1990-1992. Το μέσο μέγεθος των κοπαδιών μειώθηκε από 25,3 σε 7 άτομα. Έκτοτε, παρατηρείται μια  τάση αύξησης.

Το Ζωνοδέλφινο αναγνωρίζεται εύκολα χάρη εν μέρει στο προεξέχον και σκουρόχρωμο ραχιαίο πτερύγιο του. Παρόλα αυτά το Ζωνοδέλφινο μπορεί να συγχέεται με το Κοινό Δελφίνι (Delphinus delphis), επειδή σχηματίζουν μικτές ομάδες, συνήθως στη νότια περιοχή της λεκάνης της Μεσογείου. Το διαφορετικό  μοτίβο του χρωματισμού του κάθε είδους βοηθάει τον διαχωρισμό τους: οι σκούρες ζώνες που είναι ευδιάκριτες και στις δυο πλευρές του Ζωνοδέλφινου καθώς και ο Γκρίζος ανοιχτόχρωμος χρωματισμός στη βάση του  ραχιαίου πτερυγίου βοηθάνε στο να τα ξεχωρίσει κανείς.

Είναι ένα πολύ δραστήριο είδος τόσο μέσα όσο και έξω από το νερό. Τα πηδήματα έξω από το νερό είναι μια συνηθισμένη συμπεριφορά, (τα άλματα μπορούν να φτάσουν και τα 7 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας) και εκτελεί επίσης θεαματικές πιρουέτες και μια πολύπλοκη κίνηση γνωστή ως περιστροφή. Ορισμένες από αυτές τις συμπεριφορές μπορούν να γίνουν κατανοητές ως μέρος της κοινωνικής επικοινωνίας. Η μέγιστη ταχύτητα που καταγράφηκε ποτέ για το είδος αυτό είναι 60 km / h. Οι καταδύσεις του μπορούν να διαρκέσουν 5 έως 10 λεπτά και με ελάχιστο βάθος 200 μέτρων.

Το μέγεθος, το σχήμα και ο χρωματισμός μας επιτρέπουν να αναγνωρίσουμε τα διαφορετικά είδη κητωδών. Το ίδιο είδος μπορεί όμως να παρουσιάσει διαφορές σε ορισμένα μορφολογικά χαρακτηριστικά, που μας επιτρέπουν να αναγνωρίσουμε διαφορετικά άτομα συγκεκριμένου πληθυσμού. Τρία βασικά μορφολογικά χαρακτηριστικά είναι χρήσιμα για την ταυτοποίηση των διαφορετικών ατόμων στα Ζωνοδέλφινα.

Αμυχές και σημάδια: Κατά τη διάρκεια της ζωής τους, τα κητώδη αποκτούν  σημάδια από την αλληλεπίδραση τους με άλλα άτομα του ιδίου ή άλλων ειδών. Αυτά τα σημάδια κυρίως όσα βρίσκονται στο ραχιαίο τμήμα του σώματος αποτελούν σημαντικό στοιχείο φωτο-ταυτοποίησης

Σχήμα ραχιαίου πτερυγίου και εγκοπές: Το μέγεθος, το σχήμα και οι ουλές του ραχιαίου πτερυγίου (κυρίως στο οπίσθιο περιθώριο) είναι μοναδικά για κάθε δελφίνι και επιτρέπουν την ατομική ταυτοποίηση. Η θέση, το μέγεθος και το σχήμα των εγκοπών παραμένουν σταθερά με την πάροδο του χρόνου, και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μελέτες φωτο-ταυτοποίησης.

Μοτίβο και χρωματισμός: Το σχέδιο και ο χρωματισμός  του Ζωνοδέλφινου παρουσιάζει διαφορές μεταξύ των ατόμων. Αν και το κριτήριο αυτό δεν επιτρέπει πλήρη διαχωρισμό μεταξύ δύο ατόμων, μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά.

Παρόλο που τα παραπάνω κριτήρια χρησιμοποιούνται συνήθως σε μελέτες σύλληψης-μαρκαρίσματος και επανασύλληψης η σε μελέτες φωτο-αναγνώρισης, η μέθοδος αυτή είναι δύσκολο να πραγματοποιηθεί σε πληθυσμούς Ζωνοδέλφινων για τους εξής λόγους: Το μεγάλο μέγεθος του πληθυσμού καθιστά δύσκολη την φωτο-ταυτοποίηση ατόμων από καταλόγους φωτογραφιών και οι εγκοπές στο ραχιαίο πτερύγιο δεν είναι τόσο εμφανείς.

Το Ζωνοδέλφινο είναι ένα ευρέως διαδεδομένο είδος. Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές μελέτες για την εκτίμηση του αριθμού των ατόμων που ζουν σε κάθε περιοχή. Το Ζωνοδέλφινο είναι ιδιαίτερα άφθονο στον Ειρηνικό Ωκεανό: 1.470.854 άτομα στον ανατολικό Ειρηνικό, 570.000 άτομα στα ύδατα γύρω από την Ιαπωνία, 19.000 άτομα στη δυτική ακτή των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και 13.143 άτομα στη Χαβάη. Στον Ατλαντικό Ωκεανό ζουν περίπου 94.462 άτομα κατά μήκος της ανατολικής ακτής των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, περίπου 3.325 άτομα στον Κόλπο του Μεξικού και 74.000 άτομα στον Βισκαϊκό Κόλπο. Ο πληθυσμός της Μεσογείου υπολογίζεται στα 117.880 άτομα. Ο παγκόσμιος πληθυσμός αριθμεί λίγο περισσότερο από 2.000.000 άτομα και αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN) κατατάσσει το Ζωνοδέλφινος ως είδος Ελάχιστης Ανησυχίας . Παρά τους αριθμούς αυτούς, η δημογραφική τάση είναι άγνωστη. Στη Μεσόγειο Θάλασσα το είδος θεωρείται Ευάλωτο, επειδή υπήρξαν -και εξακολουθούν να υπάρχουν- ορισμένες απειλές που μείωσαν τον πληθυσμό του τις τελευταίες δεκαετίες. Ορισμένες από αυτές τις απειλές είναι:

Η ρύπανση: Η Μεσόγειος Θάλασσα έχει επηρεαστεί σημαντικά από την ανθρώπινη δραστηριότητα που αναπτύχθηκε στις ακτές της τις τελευταίες δεκαετίες. Τόσο οι εκβιομηχανισμένες βόρειες χώρες όσο και οι γεωργικές νότιες χώρες συνέβαλαν στη ρύπανση των υδάτων με την εκκένωση χημικών ρύπων, τα οργανοχλωριούχα  (DDTs και PBCs) και των βαρέων μετάλλων) σε ολόκληρη τη λεκάνη της Μεσογείου. Οι τοξίνες συσσωρεύονται στους θαλάσσιους οργανισμούς και ανεβαίνουν τη τροφική αλυσίδα μέχρι τους ανώτερους θηρευτές.  Συσσωρεύονται στο λίπος των Ζωνοδέλφινων κατά της διάρκεια της ζωής τους και μεταδίδονται στα νεογνά.  Τοξικολογικές εξετάσεις δείχνουν πως τα επίπεδα των DDT και των PBC που εντοπίζονται στα δελφίνια της Μεσογείου είναι τα υψηλότερα που έχουν εντοπιστεί παγκοσμίως σε θαλάσσια θηλαστικά. Αυτές τοξίνες έχουν αρνητικές επιδράσεις στα κητώδη όπως, αναπτυξιακές διαταραχές, πτώση του ανοσοποιητικού, αναπαραγωγική δυσλειτουργία κλπ. Ορισμένοι συγγραφείς πιστεύουν επίσης ότι οι ρύποι θα μπορούσαν να έχουν συμβάλει στη διάδοση ορισμένων επιδημιών, όπως αυτή του  Morbillivirus στο Ζωνοδέλφινο (Stenella coeruleoalba) στη Μεσόγειο (Aguilar & Raga, 1993) ή του Κοινού Δελφινιού της Μαύρης Θάλασσας (Birkun et al., 1999).

Αλληλεπίδραση με την αλιεία: Ο αλιευτικός κλάδος της Μεσογείου είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένος και η δραστηριότητά του είναι πραγματικά σημαντική σε ορισμένες περιοχές, προκαλώντας αντίκτυπο στον πληθυσμό των Ζωνοδέλφινων. Οι μη επιλεκτικές μέθοδοι αλιείας, όπως παρασυρόμενα δίχτυα ή αλιεία με γρι-γρι, εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται και συνδέονται με την παράπλευρη αλιεία, την εμπλοκή σε αλιευτικά εργαλεία  και τον θάνατο πολλών ατόμων. Τα πιο επικίνδυνα αλιευτικά εργαλεία είναι εκείνα που χρησιμοποιούνται στον ξιφία (Xiphias gladius) και στο τόνο (Thunnus alalunga). Υπάρχουν τρεις χώρες που χρησιμοποιούν αυτές τις μεθόδους αλιείας, η Ιταλία, η Ισπανία και το Μαρόκο. Η ισπανική κυβέρνηση απαγόρευσε την  αλιεία με παρασυρόμενα δίχτυα το 1991, αλλά χρησιμοποιήθηκε  μέχρι το 1994. Εκείνη την εποχή οι εκτιμήσεις παράπλευρων αλιευμάτων ποικίλλουν από 145 σε 183 άτομα κάθε χρόνο. Οι εκτιμήσεις παράπλευρων αλιευμάτων για τον στόλο του Μαρόκου ποικίλλουν από 1.500 έως 2.000 άτομα κάθε χρόνο (Tudela et al., 2005), ενώ για τον ιταλικό στόλο ήταν περίπου 8.000 μικρά κητώδή κάθε χρόνο όταν η αλιεία με παρασυρόμενα δίχτυα έφτασε στο αποκορύφωμά της. Τα δίχτυα που χρησιμοποιούνται από ιταλικά και μαροκινά σκάφη υπερβαίνουν τον περιορισμό των 2,5 χιλιομέτρων που έχει θεσπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, με μακρύτερα δίχτυα μήκους έως 14 χιλιομέτρων.

Ανταγωνισμός για την τροφή. Το κύριο είδος θηραμάτων του έχει επίσης μεγάλο εμπορικό ενδιαφέρον. Σε ορισμένες περιοχές, η σαρδέλα (Sardina pilchardus) δεν αποτελεί πλέον το κυριότερο θήραμα του Ζωνοδέλφινου, λόγω της μείωσης του πληθυσμού του λόγω της έντονης αλιευτικής δραστηριότητας. Στις περιοχές αυτές, έχει αντικατασταθεί από τον μπακαλιάρο (Merluccius merluccius) ως το κύριο είδος θηράματος για το Ζωνοδέλφινο. Η εξάντληση αυτών των ειδών ψαριών θα μπορούσε να επηρεάσει μακροπρόθεσμα τον συνολικό πληθυσμό Ζωνοδέλφινων.

Στη Μεσόγειο και τον Βορειοανατολικό Ατλαντικό, μικρές ποσότητες αλιευτήκαν  στην Ισπανία, τη Γαλλία και την Ιταλία για ανθρώπινη κατανάλωση καθώς και για χρήση ως δόλωμα για γαρίδες και παραγάδια (Reyes 1991). Η παράνομη αλιεία συνεχίζεται στη νότια Ισπανία και πιθανώς και σε άλλες περιοχές (SGFEN 2001, Aguilar 2006)

Morbillirus: Μια επιδημία του ιού Morbillirus,  παρόμοιο με αυτούς που πλήττουν άλλα είδη σαρκοφάγων, προκάλεσε τη χειρότερη μαζική θνησιμότητα Ζωνοδέλφινων στη Μεσόγειο από το 1990 έως το 1992. Αν και η προέλευση του είναι άγνωστη, πιστεύεται πως  ο ιός ήταν παρόμοιος με έναν άλλο morbillivirus που επηρέασε τη φώκαινα (Phocoena phocoena) στη Θάλασσα της Ιρλανδίας. Τα προσβεβλημένα άτομα είχαν διάφορα συμπτώματα όπως: πνευμονία, νέκρωση των λεμφοκυττάρων στους λεμφαδένες και την σπλήνα κλπ. Η βιοσυσσώρευση ρύπως στο Ζωνοδέλφινο, και η αποδυνάμωση του ανισοποιητικού θα μπορούσε να είναι  παράγοντας για την ταχεία εξάπλωση του ιού. Τα δελφίνια που εξετάστηκαν το 1990 είχαν συγκεντρώσεις PCB τρεις φορές υψηλότερες από το συνηθισμένο.

Άλλοι παράγοντες όπως η κακή διατροφική κατάσταση η παρουσία εκτοπαρασίτων που παρατηρήθηκαν στην διάκεια των μαζικών εκβρασμών, υποδηλώνουν ότι τα Ζωνοδέλφινα ίσως και να είχαν ήδη αποδυναμωθεί και  μια εξήγηση που δίνεται είναι οι υψηλές θερμοκρασίες τον χειμώνα 1989-1990. Αυτές οι υψηλές θα μπορούσαν να έχουν προκαλέσει την πτώση της πρωτογενούς παραγωγικότητας των βιοτόπων με αποτέλεσμα την δυσκολία στην ανεύρεση τροφής..

Το ξέσπασμα του ιού διήρκεσε τρία χρόνια, το 1990, το 1991 και το 1992, επηρεάζοντας κάθε χρόνο διάφορες περιοχές της Μεσογείου. Οι πρώτες περιπτώσεις εμφανίστηκαν στην ακτή της Βαλένθια στις αρχές Ιουλίου 1990. Ο ίος εξαπλώθηκε αργά προς τα νότια, προς τα βόρεια και προς τις Βαλεαρίδες Νήσους. Οι περισσότεροι θάνατοι στην Ισπανία καταγράφηκα  από τον Αύγουστο έως τον Οκτώβριο. Μέχρι το τέλος Αυγούστου τα πρώτα νεκρά δελφίνια εμφανίστηκαν στις ακτές της  Γαλλίας, και η μεγαλύτερη καταγραφή θανάτων έγινε τον Οκτώβριο. Εκείνη την εποχή η εστία έφτασε επίσης στην Ιταλία. Στις αρχές Νοεμβρίου, ο αριθμός εκβρασμών κατά μήκος της ακτής μειώθηκε. Αυτή η πρώτη εστία επηρέασε ιδιαίτερα τους πληθυσμούς μεταξύ των ακτών της Βαλένθια και της Καταλονίας και των Βαλεαρίδων Νήσων. Το 1991 η επιδημία ξέσπασε και πάλι στη νοτιοδυτική ακτή της Ιταλίας, στη Σικελία και στην Ελλάδα. Στην Ιταλία όλα ξεκίνησαν τον Ιούνιο και διήρκεσαν μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου με τον μεγαλύτερο αριθμό ζώων να πεθαίνουν τον Αύγουστο. Δεν δεδομένα για  ξέσπασμα του 1992, αλλά επηρέασε μόνο τα ύδατα που περιβάλλουν την Ελλάδα.

Ο ιός έπληξε ιδιαίτερα τα νεαρά άτομα από 11 έως 20 ετών, αν και η θνησιμότητα των μικρών και των νεογνών ήταν επίσης υψηλή λόγο μόλυνσης και θανάτου των μητέρων τους. Κατά τη διάρκεια των επιδημιών του 1990 και του 1991, 1.107 νεκρά ζώα βρέθηκαν στις ισπανικές, ιταλικές και γαλλικές ακτές, αλλά υπάρχουν δύο λόγοι που ενισχύουν την θεωρία ότι το ξέσπασμα ήταν πολύ μεγαλύτερο. Λόγω του πελαγικού χαρακτήρα του Ζωνοδέλφινου, μόνο ένα μικρό ποσοστό των νεκρών ζώων εκβράστηκε . (2) Δίκτυα εκβρασμών αναπτύχθηκαν μόνο στην Ισπανία, τη Γαλλία και την Ιταλία, αλλά όχι στην Αφρική ή την Ελλάδα.

Κατά τις επόμενες δεκαετίες υπήρξαν άλλα 2 ξεσπάσματα του ιού morbilli, πολύ μικρότερης ισχύς. Το 2008, 200 ζώα εκβράστηκαν στις ακτές της Ιβηρικής Χερσονήσου, της Λιγουρίας (Ιταλία) και της Γαλλίας. Το 2011, παρατηρήθηκε μια σημαντική αύξηση στους εκβρασμούς Ζωνοδέλφινων στις ακτές της Βαλένθιας και πιστεύεται ότι οφείλεται ιό morbillirus.

• Άλλες απειλές: Παράγοντες όπως το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής μπορούν να επηρεάσουν την κατανομή του είδους δυσχεραίνοντας έτσι τις προσπάθειες διατήρησης.

There are many international conventions protecting the striped dolphin, such as the appendix II of the Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora (CITES), the appendix II of the Convention on Migratory Species (CMS) or the Agreement on the Conservation of Cetaceans of the Black Sea, Mediterranean Sea and contiguous Atlantic Area (ACCOBAMS). Despite all these protection agreements, there is only one protected area for marine mammals in the Mediterranean Sea, located in the Ligurian Sea, which is not enough for the conservation of the species. Due to the oceanic nature of the striped dolphin, more Marine Protected Areas should be created in Spanish or French waters, in order to ensure the conservation of the species. Although direct catch is forbidden and the use of driftnets is regulated, there should be a stricter control, in order to avoid cetacean mortality directly caused by them. Another big concern is that the population increased its numbers after the epizootic outbreaks just at the same moment that its available habitat is decreasing, due to human activity. For all these reasons, the scientific community thinks that it is indispensable to keep getting information and data on the biology and demography of the population, the effects of the pollutants, the composition of diets and on the possible effects of the fishing industry on the striped dolphin, in order to establish better measures for the conservation of the species.

Υπάρχουν πολλές διεθνείς συμβάσεις που προστατεύουν το Ζωνοδέλφινο, όπως το παράρτημα II της σύμβασης για το διεθνές εμπόριο των ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας που απειλείται με εξαφάνιση (CITES), το παράρτημα II της σύμβασης για τα αποδημητικά είδη (CMS) ή η συμφωνία Διατήρηση των κητωδών της Μαύρης Θάλασσας, της Μεσογείου και της γειτονικής περιοχής του Ατλαντικού (ACCOBAMS). Υπάρχει μόνο μία προστατευόμενη περιοχή για τα θαλάσσια θηλαστικά στη Μεσόγειο, η οποία βρίσκεται στη Λιγουρία, και δεν επαρκεί για τη διατήρηση του είδους. Λόγω της πελαγικής φύσης Ζωνοδέλφινου, θα πρέπει να δημιουργηθούν περισσότερες προστατευόμενες θαλάσσιες περιοχές στα ισπανικά ή στα γαλλικά ύδατα, προκειμένου να διασφαλιστεί η διατήρηση του είδους. Αν και απαγορεύεται η άμεση αλίευση και η αλιεία με παρασυρόμενα  δίχτυα , θα πρέπει να υπάρχει αυστηρότερος έλεγχος. Μια άλλη μεγάλη ανησυχία είναι ότι ο το ζωνοδέλφινο αύξησε τους πληθυσμούς μετά τις επιδημίες ακριβώς όταν ο διαθέσιμος βιότοπός του μειώνεται λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας. Για όλους αυτούς τους λόγους, η επιστημονική κοινότητα πιστεύει ότι είναι απαραίτητο να λαμβάνεται συνεχώς πληροφόρηση και δεδομένα σχετικά με τη βιολογία και τη δημογραφία του πληθυσμού, τις επιπτώσεις των ρύπων, τη σύνθεση την διατροφή και τις πιθανές επιπτώσεις του κλάδου της αλιείας στα Ζωνοδέφινα, προκειμένου να θεσπιστούν καλύτερα μέτρα για τη διατήρηση του είδους

AGUILAR, A. 2000. Population biology, conservation threats and status of Mediterranean striped dolphins (Stenella coeruleoalba). Journal of Cetacean Research and Management 2(1):17-26

AGUILAR, A. & RAGA, A. 1993. The striped dolphin epizootic in the Mediterranean sea. Ambio 22(8)524:528

ARCHER, F. I. & PERRIN, W. F. 1999. Stenella coeruleoalba. American Society of Mammalogist. 603:1-9

BEARZI, G. 2002. Interactions between cetacean and fisheries in the Mediterranean Sea. In: G. Notarbartolo di Sciara (Ed.), Cetaceans of the Mediterranean and Black Seas: state of knowledge and conservation strategies. A report to the ACCOBAMS Secretariat, Monaco, February 2002. Section 9, 20 p.

BEARZI, G., BONIZZONI, S., AGAZZI, S., GONZALVO, J. & CURREY, R. J. C. 2011. Striped dolphins and short-beaked dolphins in the Gulf of Greece: Abundance estimates from dorsal fin photographs. Marine Mammal Science. 27(3):E165-E184

BORTOLOTTO, A., CASINI, L. & STANZANI, L.A. 1992. Dolphins mortality along southern italian coasts (June-September 1991). In: Proceedings of the Mediterranean striped dolphin mortality international workshop, 1991, 4-5 Nov., Palma de Mallorca. PASTOR, X. & SIMMONDS, M. (Eds) Greenpeace Mediterranean Sea Project p.33-37

CALZADA, N. & AGUILAR, A. 1995. Geographical variation of body size in Western Mediterranean striped Dolphins (Stenella coeruleoalba). Zeitschrifte für Säugertierjunde 60:257-264

CAÑADAS, A., SAGARMINAGA, R. & GARCÍA-TISCAR S. 2002. Cetacean distribution related with depth and slope in the Mediterranean waters of southern Spain. Deep-Sea Research. 49:2053-2073

CAWARDINE, M. 2004. Ballenas delfines y marsopas. Ediciones Omega. Barcelona. 2ª reimpresión

FERNANDEZ, A., ESPERÓN, F., HERRÁEZ, P., ESPINOSA DE LOS MONTEROS, A., CLAVEL, C., BERNABÉ, A., SÁNCHEZ-VIZCAÍNO, J. M., VERBORGH, P., DESTEPHANIS, R., TOLEDANO, F. & BAYÓN, A. 2008. Morbillivirus and pilot whale deaths , Mediterranean Sea. Emerging Infectious Diseases 14(5):792-794

FORCADA, J., AGUILAR, A., HAMMOND P. S., PASTOR X. & AGUILAR R. 1994. Distribution and numbers of striped dolphins in the western Mediterranean sea after the 1990 epizootic outbreak. Marine Mammal Science 10(2):137-150

FORCADA, J. & HAMMOND P. S. 1998. Geographical variation in abundance of striped and common dolphins of the western Mediterranean. Journal of Sea Research 39:313-325

GASPARI, S., AZZELLINO, A., AIROLDI., S. & HOELZEL, R. A. 2007. Social kin associations and genetic structuring of striped dolphin (Stenella coeruleoalba) in the Mediterranean Sea. Molecular Ecology 16:2922-2933

GÓMEZ-CAMPOS, E., BORRELL, A., CARDONA, L., FORCADA, J. & AGUILAR, A. 2011. Overfishing of small pelagic fishes increases trophic overlap between immature and mature stripped dolphins in the Mediterranean sea. Plos one. 6(9)

GÓMEZ DE SEGURA, A., CRESPO, E. A., PEDRAZA, S. N., HAMMOND, P. S. & RAGA, J. A. 2006. Abundance of small cetaceans in waters of the central spanish Mediterranean. Marine Biology 150:149-160

JEFFERSON, T. A., WEBBER, M. A. & PITMAN, R. L. 2008. Marine mammals of the world: A comprehensive guide to their identification. Academic Press. Canadà

MAGLIO, A., GNONE, G., FOSSA, F., BELLINGERI, M., LIEBANA, F. & CARNABUCI, M. 2010. Experimentation of photo-identification technique on striped dolphin(Stenella coeruleoalba, Meyen 1833) in Ligurian Sea. European Cetacean Society, 24th annual conference – Straslund (Germany)

MEISSNER, A. M., MACLEOD, C. D., RICHARD, P., RIDOUX, V. & PIERCE, G. 2012. Feeding ecology of striped dolphins, Stenella coeruleoalba, in the north-western Mediterranean Sea based on stable isotope analyses. Journal of the Marine Biological Association of the United Kingdom. 92:1677-1687

MIYAZAKI, N. 1977. School structure of Stenella coeruleoalba. Report of the Internationa Whaling Comission 27:498-499

PERRIN, W. F., WÜRSIG, B. & THEWISSEN, J. G. M. 2009. Encyclopedia of marine mammals. Second edition. Academic Press. United States of America

RAGA, J. A., BANYARD, A., DOMINGO, M., CORTEYN, M., VAN BRESSEM, M. F., AZNAR, F. J. & BARRET, T. 2008. Dolphin morbillivirus epizootic resurgence, Mediterranean Sea. Emerging Infectious Diseases 14(3):471-473

RUBIO-GUERRI, C., MELERO, M., ESPERÓN, F., BELLIÈRE, E. N., ARBELO, M., CRESPO, J. L., SIERRA, E., GARCÍA-PÁRRAGA, D. & SÁNCHEZ-VIZCAÍNO, J. M. 2013. Unusual striped dolphin mass mortality episode related to cetacean morbillivirus in the spanish Mediterranean Sea. BMC Veterinary Research 9:106

SILVANI, L., GAZO, M. & AGUILAR, A. 1999. Spanish driftnet fishing and incidental catches in the western Mediterranean. Biological Conaservation. 90:79-85

SPITZ, J., RICHARD, E., MEYNIER, L., PUSINERI, C. & RIDOUX, V. 2006. Dietary plasticity of the oceanic striped dolphin, Stenella coeruleoalba, in the neritic waters of the Bay of Biscay. Journal of Sea Research 55:309-320

TUDELA, S., KAI KAI, A., MAYNOU, F., EL ANDALOSSI, M. & GUGLIELMI, P. 2005. Driftnet fishing and biodiversity conservation: the case study of the large-scale Moroccan driftnet fleet operating in the Alboran Sea (SW Mediterranean). Biological Conservation. 121:65-78

WAFO, E., RISOUL, V., SCHEMBRI, T., LAGADEC, V., DHERMAIN, F., MAMA C. & PORTUGAL, H. 2012. PCBs and DDTs in Stenella coeruleoalba dolphins from the French Medinerranean coastal environment (2007-2009): Current state of contamination. Marine Pollution Bulletin. 64:2535-2541

http://www.iucnredlist.org/details/20731/0

http://www.iucnredlist.org/details/16674437/0

http://www.accobams.org/

http://www.cites.org/esp/

http://www.cms.int/